Handelingsperspectief

Om koolstofvastleggende maatregelen in de praktijk te implementeren en breed toe te passen hebben Nederlandse boeren een handlingsperspectief nodig. Hiervoor is monitoring op bedrijfsniveau en samenwerking met boeren in verschillende netwerken een belangrijk onderdeel. Daarnaast leren wij door samenwerking met diverse stakeholders welke factoren de implementatie kunnen vergroten, zo verwachten wij beter inzicht te krijgen in wat er nodig is voor meer CO2 vastlegging in de Nederlandse landbouw.

Binnen het deelproject 'Handelingsperspectief' van Slim Landgebruik, staat de vraag centraal hoe koolstofvastleggende maatregelen effectief kunnen worden ingevoerd in de praktijk van Nederlandse boeren. Hoewel het belang van bodemkoolstof steeds breder erkend wordt, is daadwerkelijke toepassing op het boerenerf vaak complex. Boeren hebben behoefte aan een concreet handelingsperspectief dat niet alleen technisch uitvoerbaar is, maar ook economisch haalbaar en institutioneel ondersteund wordt.

Daarom werken we in dit deelproject nauw samen met boeren in regionale netwerken, waarin samen aan oplossingen werken en praktijkleren centraal staan. Boeren worden geïnterviewd en testen verschillende maatregelen zoals het gebruik van groenbemesters, verminderde grondbewerking, toepassing van compost, of het aanpassen van teeltrotaties. Door de effecten daarvan op koolstofvastlegging te monitoren op bedrijfsniveau, bouwen we aan een praktijkgericht kennisfundament. Monitoring wordt niet gezien als een puur technische uitvoering, maar als een leerproces waarbij boeren, adviseurs en onderzoekers samen bepalen welke indicatoren van belang zijn, en hoe inzichten bruikbaar terugvloeien naar de praktijk.

Een belangrijk uitgangspunt is dat een handelingsperspectief niet plaatsvindt in een vacuüm: het is ingebed in bredere sociale, economische en beleidsmatige contexten. Daarom kijken we in dit project niet alleen naar wat werkt op het veld, maar ook naar de condities waaronder maatregelen opgeschaald kunnen worden. Via literatuuronderzoek brengen we bestaande praktijkervaringen en leerprocessen in beeld, om inzicht te krijgen in de dynamieken die succesvolle implementatie mogelijk maken, of juist belemmeren. Denk aan het belang van vertrouwen binnen netwerken, de rol van lokale kennis, en de wisselwerking tussen beleid en praktijk.

Daarnaast voeren we gesprekken met zogenaamde thought leaders uit verschillende domeinen – van landbouw tot beleid en marktpartijen – om strategische inzichten te verzamelen over opschaling en systeemverandering. Deze interviews helpen ons om dieper te begrijpen welke structurele veranderingen (zoals beloningsmechanismen, certificering, of langetermijnbeleid) nodig zijn om boeren daadwerkelijk te ondersteunen in de transitie naar koolstofvastleggende landbouw. Zo koppelen we praktijkervaring aan inzichten op systeemniveau.

Het project hanteert een gebiedsgerichte benadering: implementatie wordt verkend in verschillende typen regio's en landbouwsystemen, zodat recht wordt gedaan aan de diversiteit binnen de Nederlandse landbouw. Wat in kleinschalige melkveehouderij op zandgronden werkt, is immers niet één-op-één toepasbaar in grootschalige akkerbouwregio’s. Door deze regionale benadering kunnen we praktijkgerichte inzichten ontwikkelen die passen bij de lokale context en tegelijk bijdragen aan landelijke opschaling.

Het einddoel van dit deelproject, is het ontwikkelen van een breed gedragen handelingsperspectief voor boeren dat gebaseerd is op praktijkervaring, monitoring, netwerk-leren en beleidsdialoog. Daarmee willen we bijdragen aan een landbouwsysteem waarin koolstofvastlegging niet alleen een klimaatoplossing is, maar ook een perspectiefvolle route voor boeren.