Monitoren van de voortgang richting 0,5 Mton
Monitoring is een belangrijk onderdeel van het Slim Landgebruik programma. Enerzijds is monitoring nodig om de effectiviteit van de maatregelen te toetsen, en anderzijds om te zorgen dat de vastgelegde CO2 ook mee gaat tellen voor het Klimaatakkoord, de doelstelling van 0,5 Mton in 2030, en voor de internationale broeikasgasreductiedoelstellingen. Naast deze nationale monitoring is er ook behoefte aan monitoring op bedrijfsniveau om inzicht te krijgen in de ontwikkeling van het organische stofgehalte van de bodem en voor het vaststellen van mogelijke carbon credits.
Nederland rapporteert jaarlijks de broeikasgasemissies aan de EU en UNFCCC in het National Inventory Report. Veranderingen in de voorraad bodemkoolstof (Bodem-C, of C-voorraad), met onderscheid tussen organische en minerale bodems, worden hier gerapporteerd als onderdeel van de emissiesector LULUCF (Land Use, Land Use Change and Forestry). Het verschil tussen organische en minerale gronden is de hoeveelheid klei en organische stof die in de bodem zit. Bodems met een organische stof gehalte boven 18% worden organische bodems genoemd, afhankelijk van het kleigehalte zit er wat variantie in bodems met lagere percentages. In de huidige systematiek worden veranderingen in voorraad bodemkoolstof voor minerale bodems alleen gerapporteerd voor landgebruiksveranderingen en wordt het effect van maatregelen op grasland en akkerland nog niet meegenomen. Om na te gaan of met de voorgestelde maatregelen de doelstelling van 0,5 Mton wordt gehaald is het van belang hier een goede monitoring voor op te zetten en te zorgen dat deze ook in de emissieregistratie worden opgenomen.
In het project "Monitoringstrategie emissieregistratie" wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een monitoringstrategie voor veranderingen in de C-voorraad van minerale landbouwbodems voor de emissieregistratie. Hierbij is gekozen voor een combinatie van modelberekeningen en metingen over langere tijd om de modeluitkomsten te verifiëren. De modelberekeningen worden gemaakt met het RothC model, een bodemkoolstofmodel dat wereldwijd al veel wordt toegepast en goed beschreven is in wetenschappelijke literatuur. Hierbij wordt gebruik gemaakt van nationale databronnen, zoals de Basisregistratie Percelen (BRP), de bodemkaart, uitkomsten van de bodemsurvey van het Slim Landgebruik project (CC-NL) en management data afgeleid uit het Bedrijven-Informatienet.
Voor de nationale metingen van koolstof in de bodem heeft in 2018/19 een grootschalige meetcampagne plaatsgevonden op ruim 1100 locaties (CC-NL). In het project "Naar een robuust meetnet voor monitoring koolstofvoorraad in de bodem (CC-NL)" worden de resultaten van deze meetcampagne verder uitgewerkt en wordt ook een opzet gemaakt hoe de meetcampagne verbeterd kan worden voor de toekomst.
Monitoring op bedrijfsniveau
Het effect van maatregelen om het koolstofgehalte in de bodem te verhogen is locatie en bedrijfsspecifiek, o.a. door verschillen in uitgangssituatie qua organische stofgehalte en bodemtype, maar ook de mogelijkheid voor het nemen van maatregelen binnen het huidige landgebruik en bodembeheer. Voor een boer is het daarom belangrijk om inzicht te krijgen in het effect van maatregelen voor zijn bedrijf en als maatregelen genomen zijn om het effect daarvan ook te blijven monitoren. In het project "Praktijktool bodem C" wordt daarom gewerkt aan een gebruiksvriendelijke online tool die akkerbouwers en melkveehouders inzicht kan geven in de organische stof balans van hun bodem en het effect van maatregelen. De tool kan daarmee ook de hoeveelheid vastgelegde CO2 in de bodem berekenen. Dit is van belang voor projecten die werken aan carbon credits (koolstofwaardering zoals wordt bekeken in het project Evaluatie en verbetering van bestaande Incentives), maar ook voor de afnemers die geïnteresseerd zijn in de carbon footprint van de landbouwproductie. Inzicht is dus de eerste stap voor implementatie van de maatregelen en daarmee kan de tool een goede bijdrage leveren aan de doelstelling van 0,5 Mton CO2 vastlegging in 2030.
Hieronder de projecten die binnen dit thema vallen:
