In het klimaatakkoord van 2019 is voor de landbouwsector een doel gesteld om bij te dragen aan een reductie van de emissie van broeikasgassen in Nederland. De verschillende landbouwsectoren moeten hier aan bijdragen en hebben een eigen doelstelling gekregen. Het doel voor koolstofvastlegging in minerale landbouwbodems is gesteld op 0,5 Mton extra CO2-vastlegging per jaar vanaf 2030. Om dit doel te halen moest worden nagegaan wat hiervoor nodig was. Daarom is, voorafgaand aan het klimaatakkoord van 2019, in 2018 door het Ministerie van LNV een subsidie verleend om onderzoek te doen naar hoe dit doel kan worden gehaald. Dit onderzoek is uitgevoerd in het kader van het onderzoeksprogramma Slim Landgebruik.
In 2019 heeft het Ministerie van LNV ook doelen gesteld voor duurzaam bodembeheer in Nederland in haar Nationaal Programma Landbouwbodems (NPL). In het NPL is klimaatmitigatie één van de thema's waar duurzaam bodembeheer aan moet voldoen. Daarom is de vraag geweest om de doelen van het NPL voor wat betreft koolstofvastlegging op minerale landbouwbodems mee te laten liften met het onderzoeksprogramma Slim Landgebruik.
Bij de start van Slim Landgebruik in 2018 is het doel van het programma bepaald: "Het leveren van kennis die nodig is om te komen tot een vastlegging van 0,5 Mton CO2 aan de bodem per jaar vanaf 2030 of eerder, voor minerale landbouwbodems in Nederland en bijdraagt aan realiseren van duurzaam beheren van alle landbouwbodems in Nederland".
Om dit doel te bereiken zijn er zes thema's vastgesteld op basis waarvan in de periode 2018-2023 onderzoek is verricht. Deze thema's zijn:
- effectiviteit van koolstofvastleggende maatregelen, inclusief afwenteling naar lachgasemissies
- inpassing in de praktijk, inclusief kosten en baten
- monitoring
- incentives voor koolstofvastlegging
- eenduidige en duidelijke kennisverspreiding
- integratie van resultaten
Hier zijn belangrijke resultaten opgehaald. Slier et al. (2023) concludeert na het samenvatten van de resultaten uit vijf jaar onderzoek dat het klimaatdoel van 0,5 Mton extra CO2-vastlegging voor minerale landbouwbodems in theorie haalbaar is, mits maatregelen die hieraan bijdragen voldoende en kundig worden geïmplementeerd door agrarische ondernemers.
Er is de afgelopen jaren al veel onderzoek uitgevoerd in het zestal bovengenoemde thema's. De resultaten van dit onderzoek hebben veel inzicht opgeleverd in de potentie van maatregelen, de kansen en belemmeringen van het toepassen van maatregelen in de praktijk en methodieken om maatregelen te implementeren in de vorm van incentives. Echter zijn er ook nog een aantal witte vlekken welke ingevuld moeten worden voordat de doelen in 2030 ook daadwerkelijk zullen worden gehaald. Om deze reden is een project gestart voor het opstellen van een een roadmap, met daarin de stappen die genomen moeten worden om te komen tot het behalen van de doelen in 2030. Dit onderzoek draagt bij aan het vaststellen van kennishiaten welke gedicht dienen te worden richting 2030.
De resultaten uit deze roadmap zijn gericht op zowel beleid als praktijk en overstemmen hetgeen in Slim Landgebruik gerealiseerd kan worden in de periode 2024-2026. Echter biedt het onderzoek wel handvatten voor zowel onderzoek, beleid als praktijk over stappen die genomen moeten worden richting 2030 om de doelen voor klimaat en duurzaam bodembeheer te halen. Om te borgen dat de doelen richting 2030 daadwerkelijk gehaald worden, is het aan te bevelen de voortgang van de roadmap te monitoren en deze (jaarlijks) te updaten.