Bij het opstellen van het bouwplan maakt een akkerbouwer afwegingen die samenhangen met het bedrijfseconomisch resultaat en het behoud van bodemkwaliteit. In het geval van bodem & klimaat wordt er gekeken naar het effect van de gewasrotatie op organische stof in de bodem en specifiek de vastlegging van koolstof in relatie tot het bouwplan. Een rotatie met veel rustgewassen zoals graan draagt bij aan de opbouw van organische stof. Er wordt dan ook vooral ingezet op het verruimen van het aandeel graan in het bouwplan.
In de evaluatie lange termijn experimenten blijkt dat het bouwplan een groot effect heeft op het organische stofgehalte en de C-vastlegging in bodems. Deze vastlegging is vastgesteld bij meerjarig onderzoek op kleigrond en op zandgrond. Het effect van extra graan hangt mede samen met het al dan niet afvoeren van stro na de oogst. Blijft het stro achter op het land dan draagt dit bij aan de opbouw van organische stof. Modelberekeningen laten zien wat het effect van deze maatregel is (zie onderstaande figuur).
De keuze om al dan niet meer granen op te nemen in het bouwplan is veelal een bedrijfseconomische afweging. Het verruimen van de bouwplannen met meer graan en rustgewassen, plus het toevoegen van extra groenbemester hebben invloed op zowel opbrengsten als kosten. Het saldoverlies is het grootst als een hoog salderend gewas wordt vervangen door een laag salderend graan of rustgewas. Om bouwplansaldi enigszins op peil te houden en toch een hogere organische stofaanvoer door meer graan en vruchtgewassen te telen, kunnen rooigewassen met een lager saldo worden vervangen door graan en andere rustgewassen met een wat hoger saldo, zoals graszaad. Ook de teelt van graszaad draagt bij aan opbouw van organische stof.
Voor verschillende maatregelen is er een inschatting gemaakt naar de potentie op koolstof vastlegging, zie onderstaande tabel. Voor akkerbouwers vormt verbeteren gewasrotatie de basis voor invulling van de ambitie voor het vastleggen van koolstof in de bodem. De vastlegging kan worden versterkt door maatregelen zoals inzet van groenbemesters, achter laten van gewasresten en dierlijke mest en compost toevoegen.
Tabel. Berekende maximale potentie van CO2-vastleggend maatregelen. De basis vormde de gemeten effectiviteit in de Lange termijn experimenten gecombineerd met de technische implementatie mogelijkheden.
